یافتن پاسخی برای این پرسش که چرا ایرانیان تمایل به سخت‌کوشی برای نیل به آرمان‌ها و اهدافی دارند که در شرایط عادی امکان چندانی برای تحقق آنها متصور نیست،می‌تواند تا حدود زیادی ماهیت،تکوین، توسعه و پویش فرهنگ سیاسی ایرانی را تبیین نماید.این جستار با رویکرد فرهنگ‌گرایانه و با تلفیق دو روش تحلیل گفتمانی و سازه‌گرایی در مطالعات حوزه علوم انسانی و همچنین بهره‌گیری از برخی آموزه‌های موجود در جامعه ایرانی ودر چارچوب نظریات جامعه‌شناسیایرانی ،می‌کوشد تا مبانی نظری و ریشه‌های معرفتی آرمان‌خواهی را در فرهنگ سیاسی ایرانیان شناسایی کند.این گفتار با مفروض گرفتن این نکته که آرمان‌خواهی ایرانیان در موارد متعددی آنان را در مواجهه ناگزیر با نظم موجود جهان قرار داده است،این فرضیه را مورد آزمون قرار خواهد داد که تأثیرات مداوم و همزمان ناشی از وجود سه عامل اندیشه ایران‌شهری،اندیشه اسلام شیعی و عامل جنوبی یا جهان سوم‌گرایی در باورهای جمعی ایرانیان، موجب ایجاد گرایش‌های آرمان‌خواهانه در فرهنگ و باور آنها شده است.برای آزمون این فرضیه،نخست مفهوم آرمان‌خواهی و سپس تأثیرات و چگونگی عملکرد عوامل سه‌گانه مذکور بر پیدایش و پویش آرمان‌خواهی در فرهنگ سیاسی ایرانی بررسی خواهد شد.
با این مقدمه نظری و با در نظر داشتن این نکته مهم که مردمی که یک جامعه ایرانی را شکل داده‌اند و با هم زندگی می‌کنند،باورهای و فهم و دانشی را در فرآیند زندگی اجتماعی کسب می‌کنند که خصلت و مبنایی اجتماعی دارد و همچنین با مفروض گرفتن این موضوع که نظام گفتمانی در نظام جمهوری اسلامی به علت تلاش برای تحقق اهداف و آرمان‌های خود همواره در چالش با نظام بین‌الملل به سر برده است؛پرسش اصلی که مطرح می‌شود این است که بنیان‌ها و ریشه‌های معرفتی فرهنگ سیاسی ایرانی در سیاستگذاری داخلی و خارجی جمهوری اسلامی ایران کدام‌اند؟و چرا جمهوری اسلامی هنوز نتوانسته است با نظم حاکم موجود بر جهان اشتراک منافع پیدا کند؟این نوشتار در پاسخ به این قبیل پرسش‌ها ضمن آنکه گزاره‌هایی را نظیر برتری فرهنگ و تمدن ایران در طول تاریخ از عوامل مهم تأثیرگذار بر روند تکوین و شکل‌گیری آرمان‌خواهی در جمهوری اسلامی می‌داند اما آنچه را که به عنوان فرضیه اصلی مورد آزمون قرار می‌دهد این است که تأثیرات مداوم و همزمان ناشی از وجود سه عامل اندیشه ایران شهری،اندیشه اسلام شیعی و عامل جنوبی یا جهان سومی بودن در باورهای جمعی ایرانیان،موجب ایجاد گرایش‌های آرمان‌خواهانه و در عین حال جهادی میان ایرانیان شده است."
